Beperk PFAS-lozingen snel nationaal
Nadat de Maas Nederland binnenstroomt nemen de PFAS-stoffen nog met vijftig procent toe. Dat blijkt uit een nieuwe analyse van KWR Water Research Institute in opdracht van de verenigde drinkwaterbedrijven (Vewin). Drinkwaterbedrijf en natuurbeheerder Dunea pleit voor oplossingen bij de vervuilingsbronnen, vooruitlopend op een Europees verbod op PFAS.
PFAS is een verzamelnaam voor een grote groep stoffen die de mens heeft ontworpen om producten vuil en waterafstotende eigenschappen te geven, zoals pannen, voedselverpakkingen, cosmetica en brandblusschuim. Bij productie en gebruik komen ze in het milieu en in afvalwater. Ze hebben zich inmiddels door het hele milieu verspreid en breken nauwelijks af. Het RIVM heeft berekend dat een mens dagelijks, via alle blootstellingsroutes bij elkaar, te veel binnenkrijgt. Dit is hoofdzakelijk via voedsel, lucht, bij gebruik van consumentenproducten en voor een klein deel via drinkwater.
De rivier de Maas is een belangrijke bron voor de productie van drinkwater voor ruim 7 miljoen mensen in Nederland en België. Onderzoeksinstituut KWR heeft in haar analyse alle recente PFAS-metingen in de Maas in België en Nederland verzameld en met elkaar vergeleken. De onderzoekers ontdekten dat de concentratie van PFAS in de Maas vanaf Luik met gemiddeld 50% toeneemt. Dit betekent dat ook maatregelen bij vervuilingsbronnen in Nederland een enorme bijdrage kunnen leveren aan het terugdringen van blootstelling aan PFAS.
Afbeelding: hoe PFAS in het milieu komen en de innameroutes (bron: Europees Milieu Agentschap).
Vervuilers steeds beter in beeld
Wie de rivieren van Europa het meeste belasten met PFAS, wordt duidelijk uit een ander rapport van KWR, in opdracht van het ministerie van IenW zelf. Daaruit blijkt dat industriële gebieden snel extra aandacht verdienen, alsook de omgeving van luchthavens, militaire bases en oefenlocaties voor de brandweer vanwege de toepassing in blusschuim.
Pas vergunningen nu aan
De drinkwatersector pleit via Vewin al jaren voor een verbod op de productie en toepassing van PFAS. Een Europees verbod op PFAS is inmiddels onderweg, maar kan nog jaren duren. Vergunningen voor lozingen van PFAS worden sinds oktober strenger getoetst, maar worden nog steeds afgegeven. Zo wordt er meer PFAS geloosd dan het RIVM verantwoord acht voor voedsel en drinkwater. “Dat is onbegrijpelijk,” stelt Wim Drossaert, directeur van Dunea. “Zo'n vervuiling het hele watersysteem door laten gaan, vis vergiftigen, door (melk)vee laten drinken, over akkers met gewassen laten vloeien en pas bij de productie van drinkwater een extra zuiveringsinspanning vragen, is toch immoreel?”
Wie PFAS kan ontwerpen kan ook circulair ontwerpen
“Drinkwater voldoet aan de normen en we doen wat we kunnen om PFAS in drinkwater te minimaliseren, zodat de optelsom met andere blootstelling kan worden beperkt. Maar PFAS horen helemaal niet thuis in het milieu. Net als bij een lek moet de PFAS-kraan dicht om het probleem voor milieu en voedselketen niet groter te blijven maken. Waar is het maatschappelijk besef van bedrijven die zoveel PFAS maken en gebruiken en waarom worden ze niet verplicht een oplossing te zoeken zónder het milieu te belasten?” vraagt Drossaert zich af. “Als je het geld en de kennis hebt om PFAS te ontwikkelen en toe te passen, kun je vast ook met circulaire oplossingen komen.”
Via Vewin roept Dunea de Tweede Kamer op om de nationale inzet gericht op het terugdringen van lozingen met PFAS, aan te scherpen. Op donderdag 2 februari is er een Commissiedebat over PFAS.