Het drinkwater van Dunea voldoet aan alle strenge eisen die in Nederland voor kraanwater gelden. Toch treffen we tijdens onze kwaliteitscontroles van sommige stoffen wel spoortjes aan.
Het gaat dan om minieme concentraties, ver onder de vastgestelde normen en de richtwaarden. Deze normen en richtwaarden worden meestal aangegeven in microgrammen per liter (µg/l); een microgram is een miljoenste gram. Van sommige stoffen meten we nanogrammen, dat zijn dus miljardsten van een gram. Wat voor soort stoffen kunnen we aantreffen in drinkwater? Een overzicht van 5 stofgroepen.
Geneesmiddelen komen veelal via de urine in het afvalwater terecht. De afvalwaterzuiveringsinstallaties van de waterschappen verwijderen een deel van deze stoffen. De rest komt in de rivieren terecht waar het zich mengt met het rivierwater. Hierdoor worden de concentraties verder verdund. Dunea gebruikt water uit de Afgedamde Maas en zuivert overgebleven medicijnresten uit het water. Toch treffen we wel eens sporen aan van geneesmiddelen, maar het is heel weinig: als je je hele leven elke dag twee liter water drinkt, krijg je uiteindelijk de hoeveelheid binnen vergelijkbaar met 1 paracetamol.
Iemand met diabetes neemt 390 milligram tot 4.000 milligram van het geneesmiddel Metformine per dag tot zich. De gezondheidskundige richtwaarde van Metformine is in de wet vastgelegd op 196 microgram/liter: per liter drinkwater mag er niet meer dan 196 microgram voorkomen. Bij het bepalen van deze richtwaarde is een veiligheidsfactor van 100 ingebouwd. In drinkwater troffen wij maximaal 0,037 microgram aan per liter.
Afbeelding: weergegeven zijn de hoogst gemeten waarden per locatie in 2016
Röntgencontrastenmiddelen hebben geen genezend (therapeutisch) effect, maar worden gebruikt voor medische diagnose. Bijvoorbeeld voor het maken van een foto of scan. Ze zijn goed oplosbaar in water. Na gebruik kunnen ze – via urine en ontlasting – in het afvalwater terechtkomen. Hier worden ze niet afgebroken, waardoor ze in het rivierwater komen en verder verdunnen. Uiteindelijk kunnen zeer lage concentraties in het drinkwater terechtkomen.
Een voorbeeld: de gezondheidskundige richtwaarde van het middel Iopamidol is 415 microgram/liter. Het middel is ook in hoge concentraties onschadelijk voor de gezondheid. In drinkwater vinden we hele kleine hoeveelheden van gemiddeld 0,02 microgram per liter.
Afbeelding: weergegeven zijn de hoogst gemeten waarden per locatie in 2016
De Nederlandse land- en tuinbouw gebruikt bestrijdingsmiddelen om gewassen te beschermen tegen ziekten, schimmels e.d. Ook gemeenten, bedrijven en particulieren gebruiken deze middelen. Een deel ervan komt in het milieu en dus ook in het oppervlaktewater terecht.
De meeste bestrijdings- en gewasbeschermingsmiddelen krijgt de mens binnen via voeding. In drinkwater is de norm 0,1 microgram/liter. Deze norm is gebaseerd op het voorzorgsbeginsel. De meeste bestrijdingsmiddelen brengen pas schade toe aan de gezondheid in concentraties die 100 tot 1.000 keer hoger zijn dan de normwaarde.
Glyfosaat wordt gebruikt als onkruidbestrijdingsmiddel. In het milieu komen ook afbraak- of reactieproducten (metabolieten) van bestrijdingsmiddelen voor, zoals AMPA - een metaboliet van Glyfosaat. De norm voor bijna alle metabolieten is 0,1 microgram/liter.
Afbeelding: weergegeven zijn de hoogst gemeten waarden per locatie in 2016
De industrie past heel veel stoffen toe bij de fabricatie van een breed scala aan producten. Elke industriële installatie die afvalwater loost op het Nederlandse rivierwater moet voldoen aan wetgeving en heeft hiervoor vergunningen nodig. De overheid moet vervolgens controleren of de industrie zich houdt aan de verleende vergunning. Een groot deel van industriële verontreinigingen wordt in de industriële afvalwaterzuiveringsinstallatie verwijderd. Een deel komt - via afvalwaterstromen, of uitstoot via de lucht - terecht in de rivieren of bodem. En daarmee dus ook in of bij de bronnen die we gebruiken voor de productie van drinkwater.
Melamine is een synthetische stof, die gebruikt wordt bij de productie van kunststoffen, harsen, brandwerend schuim en coatings. Gezien de vele toepassingen en hoge productie komen dit soort stoffen ook in het milieu terecht. Het te verwachten effect op de gezondheid is laag. Voor de gezondheidskundige richtwaarde van Melamine is desondanks een extra veiligheidsmarge ingebouwd, waardoor deze uitkomt op 50 microgram per liter in drinkwater.
Afbeelding: weergegeven zijn de hoogst gemeten waarden per locatie in 2016
Complexvormers zijn stoffen die metalen kunnen binden. Ze dienen in de geneeskunde als ontgiftingsmiddel bij vergiftigingen door zware metalen. Daarnaast worden complexvormers bijvoorbeeld ook gebruikt in sommige levensmiddelen.
EDTA is een complexvormer die wordt gebruikt in wasmiddelen en bijvoorbeeld in de geneeskunde voor het vangen en verwijderen van calcium, koper, lood, kwik en cadmium. De gezondheidskundige betekenis (het te verwachten effect op de gezondheid) van complexvormers is laag. De gezondheidskundige richtwaarden zijn dan ook relatief hoog gesteld.
Afbeelding: weergegeven zijn de hoogst gemeten waarden per locatie in 2016
